Ieder kwartaal organiseren Bizob en Bouwend Nederland een bijeenkomst in kader van het landelijke programma Beter Aanbesteden en de uitrol van de intentieverklaring ‘Samenwerking bouw en gemeenten: ieder draagt zijn steentje bij.‘ Daarin ontmoeten opdrachtgevers en -nemers in de bouwsector elkaar om over actuele thema’s te praten, zoals contractvormen, het afstemmen van vraag en aanbod en het borgen van duurzaamheid binnen een aanbesteding.
Op 7 maart vond de eerste kwartaalsessie van 2024 plaatst in de raadzaal van gemeente Bladel. Wederom een interessante ochtend waarin we spraken over veiligheid. Er is geen alternatief voor veiligheid; niemand wil dat mensen moeten werken op een onveilige werkplek, of dat werkzaamheden leiden tot onveilige situaties. Dat kan en mag niet, daar zijn gemeenten en infrabouwers het allebei over eens. Weten we wat een onveilige situatie is en hoe deze toch kan ontstaan, zelfs als op voorhand is afgesproken dat er veilig gewerkt zou worden? En bij wie ligt de verantwoordelijkheid voor een veilige werkplek?
Het kan niet veilig genoeg zijn
Eric van Avendonk van BAM vertelde over het bouwongeval bij nieuwe brug Lochem, dat onlangs twee levens eiste. Dit voorbeeld laat zien dat de impact van een dergelijk ongeval zo groot is, dat er nooit genoeg aan gedaan kan worden om dit te voorkomen.
Vergewisplicht, voor wie?
Carin Benders van de Nederlandse Arbeidsinspectie lichtte toe hoe veiligheid wettelijk geregeld is. Ze gaf een toelichting op de vergewisplicht. Dat houdt in dat de opdrachtgever in de gaten moet houden of de betrokken werkgevers en zzp’ers op de bouwplaats zich aan de regels houden voor gezonde en veilige arbeidsomstandigheden.
Daarbij ontstond de discussie in hoeverre een opdrachtgever, zoals een gemeente, deze verantwoordelijkheid kan dragen. Een opdrachtgever heeft immers vaak niet de kennis en expertise in huis om de juiste eisen te stellen. En hoe ver gaat de vergewisplicht? Wie is er eindverantwoordelijk voor dat de realisatie veilig plaatsvindt en wie controleert dat? Want het komt geregeld voor dat door diverse factoren en daaruit volgende keuzes de veiligheid misschien net voldoende maar zeker niet maximaal geborgd is.
Om meer duidelijkheid te geven over hoe de vergwisplicht het beste ingezet kan worden en kennis te vergroten, gaat de Nederlandse Arbeidsinspectie op korte termijn trainingen hierover geven aan opdrachtgevers.
Volop onveilige voorbeelden
Jan Heijmans en Joey Cissen van Heijmans gaven een aantal concrete voorbeelden van onveilige situaties die zij tegenkomen in het werk, zoals:
- Weggebruikers die een rood kruis negeren met ernstig ongelukken als gevolg.
- Auto’s of vrachtwagens die nog even snel via de vluchtstrook de weg oprijden terwijl er een afzetting wordt opgebouwd.
- Fietsers of voetgangers die toch stiekem snel even over een bouwplaats lopen om sneller op de plaats van bestemming te komen.
- Een bezorgbusje dat over een bouwplaats rijdt om sneller bij het juiste bezorgadres te komen.
- Het verkeer moet tijdens de werkzaamheden doorgang vinden, waardoor bouwvakkers te dicht op het verkeer werken.
- Agressiviteit omtrent wegafzettingen, mensen die toch persé hun auto voor hun huis willen parkeren en dit niet elders willen doen.
Hoe kan je er dan als opdrachtnemer voor zorgen dat dit dan niet gebeurt? Heijmans gaf een aantal adviezen:
- Zoek als opdrachtgever in de beginfase direct contact met de aannemer. Deze heeft beter zicht op welke maatregelen er genomen moeten worden om de veiligheid te garanderen.
- De eisen in de aanbesteding rondom veiligheid moeten duidelijk zijn. Er mag geen grijs gebied ontstaan. Wanneer er onduidelijkheid ontstaat, zou de opdrachtnemer dit direct moeten terugkoppelen aan opdrachtgever.
- Bij verkeerssituaties is in principe de beste aanpak een afsluiting met een omleiding.
- Maak gebruik van een barrier in plaats van een visuele afscheiding (kegels of geleidebakens).
- Zet in het bestek al exact met welke techniek er gewerkt moet worden (bijvoorbeeld een kegelzetmachine in plaats van handmatig) of welke beschermingsmiddelen er gebruikt moeten worden (welke helm, reflectiekleding, bril, etc.).
- Bereken samen, opdrachtgever met opdrachtnemer, van tevoren of de weg breed genoeg is om veilig in het verkeer te werken. Is de weg niet breed genoeg, sluit ‘m dan af.
- Zorg ervoor dat alle betrokkenen de juiste opleiding hebben, zoals ‘Veilig werken langs de weg’, ‘BRL9101 TVM Medewerker’ en/of ‘BRL9101 TVM Specialist’.
Is het niet veilig? Leg het werk stil!
Tot slot gingen we in gesprek over welke verbeteringen we direct kunnen toepassen of zouden willen zien. Als eerste is het belangrijk om veiligheid direct bij de bron aan te pakken. Ga meteen in het voortraject op elkaars stoel zitten en bekijk samen naar de beste manier om veiligheid een plaats te geven in het traject.
Als tweede gaat het om bewustwording van de mensen. Neem medewerkers continu mee in het proces en geef informatie over veiligheid.
Tot slot is veiligheid een thema dat gezamenlijk, door opdrachtgevers én opdrachtnemers, geborgd moet worden. Hierbij geldt de regel: “Is het niet veilig? Leg het werk stil!” Dit initiatief kan komen vanuit de opdrachtgever, de opdrachtnemer, de bouwvakker, of een omwonende. Veiligheid is van ons allemaal.
Bewust Veilig-dag
Op woensdag 27 maart 2024 vindt de jaarlijkse Bewust Veilig-dag plaats. De Bewust Veilig-dag is een jaarlijks initiatief van Bouwend Nederland, Techniek Nederland, OnderhoudNL en Aannemersfederatie Nederland. Op deze dag besteden honderden bedrijven in de bouw, techniek en onderhoudssector extra aandacht aan veilig en gezond werken.
Deze editie doen we dat onder het motto ‘Veiligheid versterkt als je samenwerkt’. Samenwerking is tenslotte essentieel om de werkplaats veilig te houden. Doe daarom ook mee en sta op 27 maart 2024 samen met de hele keten stil bij het belang van veiligheid op het werk.
Bedankt alle aanwezigen en sprekers!